16 waar hij in 1663 of 1664 ook gestorven en begraven is. Zijn weduwe ging bij hun dochter Rachel in Bolton wonen, waar zij in 1668 overleden en begraven is.5 Ambrosius’ werken en waardering in Nederland Het zien op Jezus6 is zowel in Nederland als internationaal wellicht Ambrosius’ bekendste boek. Het is vele malen in het Engels en het Nederlands herdrukt. Voordat dit boek vertaald werd, had uitgever Abraham Boekholt in Amsterdam al in 1660 een ander belangwekkend werk van hem in vertaling laten uitkomen: Prima, Media et Ultima, ofte de Eerste, Middelste en Laatste Dingen. Ook dat boek heeft diverse herdrukken gehad en is in 2021 in een vertaling van de hand van R. Pieterman weer op de markt gebracht. In dit boek zijn ook een aantal dagboekfragmenten opgenomen, waarvan er enige door Florijn in het Ten geleide van de vorige edities van Het zien op Jezus waren opgenomen. Ambrosius schreef ook een beknopt werk over christelijke gezinsopvoeding, The well-ordered family, dat ook in het Nederlands is verschenen.7 Het zien op Jezus overtrof in populariteit Eerste, Middelste en Laatste Dingen en werd zes jaar na verschijning in het Engels in een Nederlandse vertaling aan het lezerspubliek van de Republiek gepresenteerd. Vanaf zijn verschijning is het boek zeer 5 Chetham Society, ‘Historical and Literary remains (…) Lancaster and Chester (…) 18781879’, p. 175. 6 In de King James Bible (King James Version) staan in Hebreeën 12:2 de woorden: looking unto Jesus. De vertaling daarvan vormt dus de titel. 7 Orde in het gezin, vert. Henk-Jan Koppelman, Apeldoorn 2017. geliefd geweest en gebleven. Er zijn dan ook vele herdrukken verschenen, van 1683 tot heden. Florijn haalt bij de uitgave van 1859 uit het voorwoord van ds. J.W. Felix aan dat dit boek naar diens mening ‘een plaats verdient naast de allerbeste werken van onze oude Hollandsche en Engelsche schrijvers, omdat de geschiedenis van dit boek getuigt van groten en rijken zegen voor hen die er gebruik van maakten. (…) Ik wenschte het in elk huisgezin te zien gebruiken, want het is geschikt tot korte dagelijksche openbare voorlezingen, zoo wel als tot bijzonder nadenken en gebruik.’ Intussen is er zelfs een herschreven uitgave speciaal voor jongere lezers en zijn er dagboeken uit samengesteld.8 Er waren ook kritische geluiden te horen uit de koker van hen die waren vervallen tot een liberale levensbeschouwing, gestempeld door de geest van de Verlichting. In een kritische recensie uit het tijdschrift Vaderlandsche Letteroefeningen 1859 lezen wij: ‘Het zal voor zijn tijd geen kwaad boek zijn geweest, al hindert óns nu de dorre orthodoxie en onbehagelijke mystiek dier oude dagen. We vonden er evenwel nergens zulk een stuitenden bombast in, als in ’t aanbevelende voorwoord van ds. J.W. Felix. Ter proeve: “En de dreigende adelaar der geregtigheid, die met uitgebreiden klaauw over onze hoofden zwevende, van het paradijs af een prooi had gezocht, en zelfs in de doodskreten van den zondvloed, in de bloedige vlammen van Sodom, en in het bloed der duizenden offerdieren geen prooi had kunnen 8 Evert Barten, Zicht op Jezus, Houten 2013; J. Vermeulen, Het zien op Jezus, Heerenveen 2006; J. Kranendonk-Gijsen, Het Licht der wereld, Apeldoorn 2021. ten geleide
RkJQdWJsaXNoZXIy OTA4OQ==