11 Inleiding Over het Réveil hoordenwij, als leerlingen van deGuido de Brès inRotterdam, al op de middelbare school, en toen lazen we ook al boeken van en over Bilderdijk, Da Costa, Willem de Clercq, Abraham Capadose en Groen van Prinsterer. Dat er ook een Fries Réveil was geweest, wisten we misschien wel,maar trok toenminder onze aandacht. De geschiedenis ervan was ook minder toegankelijk omdat de klassieke studie van Geert Aeilco Wumkes (1911) er alleen in het Fries was.1 Pas in 1994 verscheen deNederlandse vertaling van de hand van ‘meester’A.P. Bijl.2 Het portrettenboek vanWumkes en twee andere boekenhebbenmijn interesse gewekt voor het Réveil zoals zich dat in Friesland heeft voorgedaan: het grondige en uitstekend leesbare boek van Jan Dirk Wassenaar over Noordmans in Friesland (1999) en het recente,magistrale werk vanMart van Lieburg over Gerhard Fockens (2019), zoon van ds. Lucas Fockens, de ‘vader’ van het Friese Réveil.3 Ik werd zo nieuwsgierig dat ik drie opeenvolgende zomers 1. G.A. Wumkes, It Fryske Réveil yn portretten (Sneek, 1911, 19382). 2. G.A. Wumkes, Het Friese Réveil in portretten (Kampen, 1994, 19982). Het hoofdstuk over Felix op pp. 143-157. Op verzoek van mej. M.E. Kluit heeft de zoon van Wumkes, A.D. Wumkes, het boek van zijn vader samengevat in een lezing voor het Réveil-Archief: A.D. Wumkes, ‘Het Friesche Réveil’, Zestiende en zeventiende jaarverslag (1945-1946) van de Stichting ‘Réveil-Archief ’ te Amsterdam, bijlage 3 (pp. 6-11). 3. J.D.Th. Wassenaar, Noordmans in Friesland: bijdrage tot de biografie van een kerkvader (Zoetermeer, 1999); Mart van Lieburg, De hemelvorser: Gerhard Fockens (1810-1870) (Utrecht, 2019). Op de achtergrond speelde voor mij ook mee wat ds. J.T. Doornenbal over Friesland schreef en over de naglans van het Réveil die hij daar in plaatsen als Driesum en Wouterswoude aantrof: een geestelijk leven dat leefde en sprak uit ‘de vrijheid die de Kerk in Christus heeft, zoals ik dat nooit eerder heb ontmoet en dat mij aanvankelijk met grote verwondering vervulde,mij zelfs voor enkele vragen stelde,maar waarvan ik achteraf toch alleenmaar verblijd ben het zo te hebben gehoord’ (Hervormde kerkbode voor de Nederlandse Hervormde Kerk in de classis Harderwijk, 14 oktober 1950, 3maart 1962, 4 september 1969). Doornenbal verwees naar recentere opwekkingen in Friesland onder de prediking van ds. P.J. Hopman (die van februari 1878 tot augustus 1881 in Wouterswoude stond) en van ds. C.B. Holland (die van 1912 tot 1915 in Driesum stond, na ds. J.W.A.Woldringh).
RkJQdWJsaXNoZXIy OTA4OQ==