Pagina 12 - Vast en zeker

18
C A L V I J N
E N
Z I J N
W E R K
Stap voor stap breidt Calvijn zijn werk uit. In
1539 verschijnt de tweede druk, die een stuk
uitgebreider is. Vooral de Drie-eenheid van God
komt uitgebreid aan de orde. Waarom? Omdat hij
een flinke aanvaring heeft gehad met ene Pierre
Caroli, die deze Drie-eenheid juist in twijfel
trekt. Steeds weer wordt Calvijn aangevallen
op de Bijbelse leer van de Reformatie. De
verdediging zet hij op papier en voegt hij toe
aan zijn levenswerk. Hij put ook uit een enorme
kennis van de vroege kerk. In discussies weet hij
hele citaten van bijvoorbeeld Augustinus in de
strijd te werpen. Je vindt ze dan ook veelvuldig in
de Institutie.
Er verschijnen nog zes nieuwe uitgaven, elk met
weer andere elementen erin. Tot in 1559 het
uiteindelijke boek er ligt. Opvallend is dat de
wezenlijke inhoud, ondanks alle uitbreidingen,
behoorlijk hetzelfde is gebleven. Dat betekent
dat deze reformator in zijn denken in al die
jaren niet is ‘opgeschoven’. Zoals je nu zou
omschrijven: niet naar links en niet naar rechts.
Calvijn gebruikt bij het schrijven van de laatste
versie van de Institutie niet alleen een pen, maar
ook schaar, lijm en kwast. Het ene stuk knipt
hij uit om het ergens anders te plakken, waar
het volgens hem beter tot zijn recht komt.
Dat is een enorm karwei, dat kun je begrijpen.
En dan te bedenken dat Calvijn kort voor het
verschijnen van de laatste versie van de Institutie
levensbedreigend ziek is. Uiteindelijk, enkele
jaren voor zijn dood, is hij tevreden met het boek.
Het is uitgegroeid tot een handleiding in de leer
van het christelijk geloof.
Opvallend is dat Calvijn vanaf de tweede druk
van elke versie van zijn boek een Franse vertaling
maakt. Je moet je voorstellen dat in die tijd
alle theologische boeken alleen in het Latijn
beschikbaar zijn. Even een ‘goed boek’ uit de
kast pakken, is er dus niet bij. Met een Franse
vertaling brengt hij de inhoud van zijn boek
dicht bij het volk, in een taal die men lezen en
begrijpen kan. Het mooie is dat de praktische
(ook wel pastorale) insteek opeens veel beter tot
zijn recht komt. Het boek spreekt aan, en doet
dat tot de dag van vandaag.