Ds. G. Clements Met pelgrim op reis Momenten uit De Christenreis DEN HERTOG – HOUTEN
© 2022 Den Hertog B.V. Houten ISBN 978 90 331 3153 0 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij digitaal, elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Inhoud Woord vooraf 7 1. Bunyan en zijn Christenreis 8 2. Christen in gesprek met zijn vrouw en kinderen 13 3. Evangelist wijst Christen de weg 19 4. Halsstarrig en Gezeglijk 26 5. Poel Wankelmoedigheid 36 6. Ontmoeting met Wereldwijs 42 7. Het stadje Zedelijkheid 51 8. Bij de enge poort 59 9. In het huis van Uitlegger 68 10. Bij het kruis 77 11. In paleis Lieflijkheid 85 12. De strijd met Apollyon 97 13. Op de IJdelheidskermis 109 14. In het kasteel van reus Wanhoop 121 15. De ingang in het eeuwig Koninkrijk 134
John Bunyan
7 Woord vooraf Vijftien overdenkingen over de Christenreis van John Bunyan zijn ontstaan in 2022-2021. De coronapandemie maakte het onmogelijk om de catechisanten persoonlijk te ontmoeten. Als alternatief hebben we toen vele maanden met de jonge mensen contact gezocht op digitale wijze rond dit boek van Bunyan. Zo’n werkwijze schept wel enige afstand en kan nooit een vervanging zijn voor de persoonlijke ontmoeting. Gelukkig kwamen er na de lezing veel vragen binnen, wat de afstand weer kleiner maakte. We zijn de uitgever Den Hertog erkentelijk voor het uitwerken van deze lezingen en al degenen die daarbij geholpen hebben. De titel van het boek is veelzeggend: Met pelgrim op reis. We hebben deze lezingen niet bedoeld als weer een nieuwe uitleg, maar als een appèl om de weg van deze pelgrim te gaan. Om ons heen zien we hoe de stad van deze wereld ten onder gaat. Ga toch, door Gods genade, met pelgrim op reis en zoek de stad ‘die fundamenten heeft, Welker Kunstenaar en Bouwmeester God is’ (Hebreeën 11:10). Gouda, augustus 2022 Ds. G. Clements
8 1. Bunyan en zijn Christenreis John Bunyan is geboren in 1628 in het kleine stadje Elstow. Het was een erg moeilijke tijd voor de christenen in Engeland. De koning wilde eigenlijk niet dat de Reformatie in Engeland zou doordringen. Graag wilde hij het bij de grote Engelse staatskerk houden. Bunyan was een erg ondeugende jongen. Hij leidde een goddeloos leven. Af en toe had hij, vanuit de omgeving van zijn kerkelijke leven, indrukken dat hij op een dwaze weg was. Toch bleef hij op die brede weg voortgaan. Een voorbeeld. Toen hij in militaire dienst zat, nam een kameraad een keer op een avond de wacht waar, omdat Bunyan zelf niet kon. Toen vloog er een verdwaalde kogel, die zijn kameraad raakte zodat hij stierf. Bunyan voelde: Ik ben wonderlijk bewaard gebleven! Het maakte grote indruk op hem. Toch ging hij door met zondigen... Bunyans geboortehuis in Elstow
9 Huwelijk John Bunyan stond in zijn stadje bekend als een vloeker. Hij vloekte zó erg, dat zelfs wereldse mensen hem bestraften. Door Gods bijzondere leiding en voorzienigheid vond hij een meisje dat zijn vrouw werd. Zij leefde in de vreze des Heeren. Hij was toen twintig jaar oud. De mensen waren in die tijd erg arm, John Bunyan ook. Zijn vrouw nam in het huwelijk mee: één stoel, één schotel en één lepel... Maar wat belangrijker was: zijn vrouw bracht ook twee boeken mee. En die boeken hebben invloed gehad op De Christenreis van John Bunyan. Het ene boek heette: De praktijk van de Godzaligheid en het andere boek heette: De weg naar de hemel. Je zult straks wel in De Christenreis merken dat Bunyan een weg tekent die loopt van deze boze wereld naar de hemelstad. Maar... Bunyan kon niet lezen. Zijn vrouw wel een beetje en ze las hem elke avond voor uit die twee boeken. Het is goed mogelijk dat zij hem in het begin van hun huwelijk heeft leren lezen en schrijven. Dat onderwijs is heel vruchtbaar geweest, want Bunyan heeft in de tweede helft van zijn leven veel boeken geschreven. Op den duur wist zijn vrouw hem ook mee naar de kerk te krijgen. Maar in het stadje waar ze woonden, stond er een ‘lichte’ dominee in de staatskerk, die zelfs een boek had geschreven over sport op zondag. De koning vond dat zo’n mooi boek, dat hij zei: ‘De mensen moeten ’s zondagsmorgens naar de kerk en ’s middags gaan sporten overeenkomstig dat boek.’ De koning wilde vooral een vrolijke kerk. Werk In het dagelijks leven verdiende John Bunyan zijn geld met ketellappen. Dat beroep hebben wij nu niet meer. Als wij gaan trouwen, hebben we een pannenset in de keuken. En als die pannen na verloop van tijd niet meer bevallen, kopen we een heel nieuw set. Maar de mensen waren in die dagen zó arm, dat ze vaak maar één pot hadden en één pan. Als er dan een gaatje in kwam, omdat hij zoveel gebruikt werd, gingen ze naar John Bunyan en die soldeerde dat gaatje dicht. Daar verdiende hij zijn geld mee. Op een keer had Bunyan drie vrouwen in de werkplaats. Hij was hun potten en pannen aan het repareren. Deze drie vrouwen vreesden de
10 Heere. Zij spraken over de dienst des Heeren en over het hemelleven. Het verbrak zijn hart zó, dat hij besefte: die vrouwen zijn gelukkig, en ik ben ongelukkig... En zo ging hij naar de kerk, de baptistenkerk in zijn stadje. En daar, tijdens het luisteren naar die predikant, werd de kennis van zijn zondestaat voor God gewerkt. Heel diep heeft hij de dwaasheid van zijn hart leren kennen en de verschrikkingen van Gods oordeel over de goddelozen. Bunyan wist onder die prediking wat het betekent om verdoemelijk voor God te staan. Bekering In het eerste stukje uit De Christenreis zie je als het ware iets van deze bekering van John Bunyan oplichten. Een man, met een pak op zijn rug van schuld voor God, in de beleving van zijn hart. Soms ervaarde Bunyan onder de prediking van zijn dominee John Gifford weleens een bemoediging en een vertroosting. Een keer werd hij vertroost met de woorden uit Lukas 14:22: ‘...en nog is er plaats’. Onder die prediking besefte hij dat er ook voor hem nog de mogelijkheid was van zalig worden. Ook kon hij een preek van zijn predikant over het Hooglied niet vergeten. Daar hoorde hij de liefelijke stem van Christus doorklinken in zijn hart. Het gesprek van de drie vrouwen
11 Maar wat heel betekenisvol voor hem werd, was een preek uit het Nieuwe Testament over de woorden van Christus, toen het schuldenpak zo op zijn schouders drukte, in Johannes 6:37: ‘...en die tot Mij komt, zal Ik geenszins uitwerpen’. Onder die preek heeft hij de vergevende zondaarsliefde in Christus mogen smaken. John Bunyan was ongeveer 22 jaar toen de Heere hem getrokken heeft door Zijn genade. Iedere bekering, door de Heilige Geest gewerkt, is verschillend. Paulus is anders dan Timotheüs en Timotheüs weer anders dan Johannes. Toch heeft iedere bekering grote overeenkomsten. Een van de belangrijkste overeenkomsten is dat alle mensen die tot God bekeerd worden iets kennen van dat pak van schuld op hun hart. Ze worden ook werkzaam en haastig, om van dat pak verlost te worden en de Zaligmaker te leren kennen. We vinden dat bij álle bekeringen. We noemen dat ook wel dat de Heere ons onderwijst door Zijn heilige Wet en door het liefelijke Evangelie. Prediker De Heere had Bunyan veel gaven gegeven. We merken dat in zijn boek. Er vroegen al gauw veel mensen aan hem: ‘Wil je ook niet gaan preken?’ Gevangenis in Bedford
12 En zo is het gebeurd. Bunyan voelde ook in zijn hart dat hij van Godswege geroepen werd om in die bange tijd te preken. Want het was een gevaarlijke tijd! Er zat een woedende koning op de troon, Karel II. Onder zijn regering gingen 68.000 mensen in de gevangenis omwille van hun geloof. Velen moesten het zelfs met hun dood bekopen. Maar Bunyan ging vrijmoedig preken. Uiteindelijk werd ook Bunyan gepakt en opgesloten in de gevangenis. Eerst een periode van zes jaar, daarna een periode van zeven jaar in een vuile gevangenis. In De Christenreis lezen we over iemand in een hol. Dat hol is eigenlijk die gevangenis. Daar zat Bunyan tussen de ratten en de gruwelijkste misdadigers. En dáár, in dat kerkerhol, kreeg hij de liefde in zijn hart om De Christenreis te schrijven. Het einde Toen Bunyan ten slotte uit de gevangenis mocht, was zijn gezondheid geknakt. Op 60-jarige leeftijd stierf hij, in het jaar 1688. Hij was juist in Londen om er te preken. De reis door weer en wind had hem geen goed gedaan. Na de preek verloor hij al zijn kracht. Ze legden hem op een bed, zijn vrienden stonden om hem heen. Het laatste wat Bunyan zei, was: ‘Ik verlang naar niets meer dan ontbonden te worden en met Christus te zijn.’ Dat wensen we ook jullie, jonge mensen, in deze moeilijke tijd van harte toe. Dat je die reis mag maken vanuit deze boze wereld naar Gods eeuwig Koninkrijk. We vinden die reis beschreven in De Christenreis. Enkele belangrijke momenten gaan we in dit boek overdenken.
RkJQdWJsaXNoZXIy OTA4OQ==